RNA و انواع آن

RNA و انواع آن:

نوکلئیک اسیدها دو گروه هستند :DNA و RNA 

مقایسه ساده ساختار DNA و RNA :

 1. نوع قند در نوکلئوتیدهای DNA ، دئوکسی ریبونوکلیوتید و در RNA ریبونوکلئوتید است. 

 2. در RNA ، به جای تیمین موجود در DNA ، یوراسیل جایگزین شده است. 

 3. بر خلاف DNA که معمولا یک مارپیچ دو رشته ای بسیار طویل می باشد ؛ بیشتر RNA های سلولی تک رشته ای هستند. 

 4. ملکول های RNA  ساختارهای فضایی متنوعی را نشان می دهند.

مقایسه ساختار قندهای ریبوز و دئوکسی ریبوز :

1. به کربن شماره 2 قند دئوکسی ریبوز دو هیدروژن پیوند دارد.

 به کربن شماره 2 قند ریبوز یک هیدروژن و یک گروه هیدروکسیل پیوند دارد.

2. دئوکسی ریبوز یک اکسیژن کمتر دارد.

انواع RNA :

ملکول mRNA  یا RNA پیک  : 

 وظیفه اصلی پروتئین سازی را به عهده دارد و حاوی کدهای ژنتیکی برای ساخت پروتئین می‌باشد. 

پایداری آن کم است بطوری که گاهی پس از دو دقیقه بوسیله RNAase تجزیه می‌شود و به همین دلیل استخراج mRNA مشکل می‌باشد. 

گاهی هنوز ترجمه قسمت انتهایی mRNA تمام شده است که ابتدای mRNA تجزیه می‌شود.

 ولی در یوکاریوتها با مکانیسمهای خاص پایداری mRNA افزایش یافته است بطوری که گاهی پایداری mRNA در سلولهای یوکاریوت به 10 ساعت می‌رسد. 

ملکول rRNA: 

از اجزای تشکیل دهنده ریبوزومها می‌باشند و نام ریبوزوم نیز از ریبونوکلئیک اسید (RNA) گرفته شده است. RNAهای ریبوزومی نسبت به mRNAها پایدارترند. همچنین پروتئینهای ریبوزومی نیز به آنها متصل می‌شوند و باعث پایداری و عدم تجزیه rRNAها در مقابل RNase ها می‌شوند. rRNAهای پروکاریوتی شامل 16s ، 23s و 5.8s و rRNAهای یوکاریوتی شامل 18s ، 28s ، 5s و 5.8s می‌باشند. 

ملکول tRNA:

 ملکول RNA کوچک به طول 75 تا 85 نوکلئوتید هستند که وظیفه آنها انتقال اسید آمینه‌ها به داخل جایگاه خاص ریبوزوم می‌باشد.

 در واقع عمل اصلی ترجمه در پروتئین سازی را tRNA به عهده دارد، زیرا از یک طرف یک کد سه تایی روی mRNA را تشخیص می‌دهد و از طرف دیگر نیز اسید آمینه خاص مربوط به این کد سه تایی را حمل می‌کند که به زنجیره پلی پپتیدی اضافه می‌شود. 

در داخل سلولهای مختلف ، تعداد متفاوتی از tRNA یافت می‌شود، ولی حداقل 20 خانواده از tRNA ها وجود دارد که هر خانواده یک اسید آمینه را حمل می‌کند. شکل کلی tRNA به صورت برگ شبدر می‌باشد. اتصال اسید آمینه به tRNA بوسیله آنزیم خاصی به نام آمینو اسیل - tRNA سنتتار انجام می‌شود. 

ملکول hnRNA: 

این نوع RNA مخصوص سلولهای یوکاریوت می‌باشد که در آنها مواد ژنتیکی در داخل هسته قرار دارند در داخل هسته ، RNA در ابتدا به صورت رشته‌های حاوی نواحی کد کننده و غیر کد کننده ساخته می‌شود. 

به نواحی کدکننده اگزون و به نواحی غیر کد کننده ، انترون گفته می‌شود. این RNA برای تبدیل شدن به mRNA باید فرآیندهای خاصی را پشت سر بگذارد و قسمتهای انترون آن حذف شود به این RNA حاوی نواحی اضافی hnRNA گفته می‌شود که پس از اتمام فرآیند اصلاح تبدیل به mRNA می شود.

   ملکول snRNA :

قطعات کوچک RNA هستند که در داخل هسته وجود دارند و وظایف مختلفی را به آنها نسبت می‌دهند. گروهی معتقدند که این RNA ها همان پرایمرهای شروع همانند سازی RNA در سلول هستند و گروهی دیگر عمل دخالت در فرآیند اصلاح RNA را به آنها نسبت می‌دهند. 

گروهی نیز این قطعات را حاصل از اینترونها می‌دانند. 

ملکول scRNA:

 قطعات کوچک RNA موجود در سیتوپلاسم سلول می‌باشند که مانند scRNA عمل اصلی آنها هنوز مشخص نیست، ولی گروهی از دانشمندان معتقدند که scRNAها به عنوان قسمتی از بعضی آنزیمها عمل می‌کنند. 

در کتاب فقط به سه نوع RNA اشاره شده است.