مشخصات موجودات زنده :
مجموعه ی خصائصی که در همه ی جانداران تظاهر می کنند ، به قرار زیرند :
1) پدیده ی جذب و دفع یا خصلت تغذیه : نیاز به جذب و دفع مواد از طرف کالبد موجودات زنده ، از دو واقعیت زیر منشأ می گیرد :
الف)کالبد موجودات زنده حالت سیستم دارد و دوام و استمرار حیات نیازمند حفظ حالت سیستمی است . صرف این عمل به دریافت و مصرف مداوم انرژی نیاز دارد و انرژی به صورت انباشته در اتصالات شیمیایی به کالبد جانداران عرضه می گردد.
ب) کالبد جانداران سیستم فعال است و همه ی فعالیت ها به صرف انرژی نیاز دارند . لازمه ی دریافت و مصرف انرژی نیز برقراری جریان متقابل ماده با محیط اطراف ، یعنی پدیده ی جذب و دفع است .
2) رشد و نمو :
3) تولید مثل یا تکثیر :
4) خصلت سازش یا تحریک پذیری : منظور از تحریک پذیری آن است که جانداران در مقابل تأثیر عوامل بیرونی و رایج تر در قبال دریافت تحریک ، حالت خنثی و ناتوان از بروز واکنش ندارند ، بلکه از خود واکنش نشان می دهند .
معنای سازش بروز واکنش مطلوب یا به تعبیر دیگر عکس العمل و حرکت غایت مندانه در قبال محیط است . اغلب مؤلفین این دو واژه را به عنوان مترادف یکدیگر به کار می برند .
5) خصلت جدال با آنتروپی : معنای رایج آنتروپی ، درجه ی بی نظمی است . در جهانی که گرایش عمومی همه ی آحاد واجد نظم آن به سوی بی نظم شدن است ، موجودات زنده نوعی استثنا بر این قاعده محسوب می شوند . زیرا موجودات زنده :
الف) هستی خود را از توده ی کوچک ماده ی منظم شروع می کنند و از طریق تغذیه و رشد ، حجم و وزن کالبد خود را افزایش می دهند ، که این امر مستلزم ایجاد نظم است .
ب) بعد از تکمیل رشد به تکثیر می پردازند ، که این عمل نیز افزودن بر درجه ی نظم در بخشی از ترکیبات مادی است .
ج) برخی جانداران در محیط اطراف خود ایجاد نظم می کنند . مانند ساختن آشیانه . و .... شکل های بسیار متنوع ایجاد نظم در ساختمان ها ، دستگاه ها و ابزار از مصادیق افزایش نظم می باشند که از طرف انسان اعمال می گردد.
اصلی ترین مشخصه ی موجودات زنده :
وجود حالت تفوق و چیرگی نسبت به محیط در جانداران و حالت تسلیم و تبعیت در مقابل محیط در غیر جانداران
وجود برخورد فعال با محیط در جانداران و برخورد انفعالی از طرف موجودات غیر زنده
وجود اراده ، البته به درجات مختلف و اتکا به درون در جانداران
بنابر این :
جانداران با دارا بودن توان برخورد فعال با محیط از چیرگی و تفوق در قبال محیط برخوردارند . یعنی حالت تسلیم صرف و بلااراده در مقابل محیط ندارند و می توانند در مقابل اثرات محیط واکنش های برخاسته از درون ، به تعبیری منبعث از تصمیم و خواست خود بروز دهند .
بر گرفته از : کتاب ماهیت و منشأ حیات تألیف زنده یاد آقای دکتر اصغر نیشابوری ، استاد دانشگاه تبریز
